"Człowiek nie może pracować bez odpoczynku, ale odpoczynek bez pracy nie daje zadowolenia"
(przysłowie abchaskie)
Właściwe proporcje między pracą a odpoczynkiem są niezbędne dla utrzymania dobrej kondycji psychicznej i fizycznej. Przekonania dotyczące pierwszeństwa pracy przed odpoczynkiem ("najpierw praca, potem przyjemności") czy utożsamiające odpoczynek z karygodnym lenistwem utrudniają odpoczywanie bez poczucia winy. W rzeczywistości wypoczynek wymaga wykonania pewnego wysiłku i rzadko kiedy jest totalną bezczynnością.

Jest raczej robieniem rzeczy przeciwstawnej do tej, od której człowiek szuka wytchnienia. W związku z tym można relaksować się w sposób bierny lub aktywny w zależności od rodzaju wykonywanej pracy. I tak wytchnieniem od pracy fizycznej może być leżenie, ale już odpoczynkiem od siedzenia przy biurku będzie aktywność ruchowa. Stąd to, co dla jednych jest pracą, dla innych staje się okazją do odprężenia i odwrotnie. Dla kogoś, kto pracuje przy komputerze lub jako kasjer, odpoczynkiem będzie np. jazda na rowerze czy bieganie. Z kolei dla instruktora jazdy konnej czy glazurnika relaksujące będzie poszukanie czegoś w internecie czy poleżenie przed telewizorem. Dla osoby pracującej fizycznie najlepszym odpoczynkiem będzie więc brak ruchu. Priorytetem jest w tym przypadku regeneracja sił. Natomiast bierne patrzenie w ekran telewizora nie będzie regenerujące dla kogoś, kto pracuje cały dzień niemalże w jednej pozycji. Organizm domaga się wtedy akywności ruchowej.

Warto wspomnieć, że istnieje kilka form wypoczywania. Odpoczynek może być po prostu zmianą formy aktywności: wykonując obliczenia w programie komputerowym można pójść na chwilę do kuchni lub wstać i przeciągnąć się, dając tym samym odpoczynek bolącemu kręgosłupowi. Można jednak mieć przy tym nadal umysł zajęty myślami o wykonywanych wcześniej operacjach matematycznych. Jest to tzw. odpoczynek bez wycofania uwagi. Możliwości regeneracji są wówczas mocno ograniczone, gdyż praca umysłowa odbywa się nadal, mimo zmiany zachowania. Z drugiej strony można nie zmieniać aktywności, ale skutecznie wycofać się z realizowanego zadania. Dobrym przykładem jest praca przy komputerze. By się z niej wycofać nie trzeba nawet zmieniać pozycji przy biurku. Wystarczy zająć się czymś innym, np. obejrzeniem zdjęć na ekranie monitora czy uporządkowaniem ikon na pulpicie. Wycofanie potocznie określane jest jako tzw. "oderwanie się" od tego, czym człowiek jest zajęty. Jednoczesna zmiana aktywności i zamierzone kierowanie uwagą charakteryzują najbardziej regenerującą formę relaksu, tzw. odpoczynek z wycofaniem uwagi.

Skuteczny wypoczynek pozwala na zachowanie równowagi. Człowiek jako jedność psychofizyczna powinien dążyć zatem do odpoczynku, który polegałby na znalezieniu równowagi między sferami: cielesną, psychiczną i duchową. Każdy ma własny wypróbowany sposób odprężania się i regeneracji. Żeby dobrze odpocząć należy myśleć przede wszystkim o sobie, a nie o innych ludziach i wybierać takie formy aktywności, które wiążą się z przyjemnością dla wykonującego.

Podsumowując warto podkreślić, że praca i odpoczynek są ze sobą ściśle powiązane. Niezbędne dla efektywnego relaksowania się jest rozpoznanie przez osobę własnych potrzeb, możliwości i oczekiwań oraz kierujących życiem zasad i przekonań. Warto pamiętać, że właściwy wypoczynek jest niejako warunkiem efektywnej pracy, a równowaga między nimi szansą na dobre funkcjonowanie.