Ogrody są tak atrakcyjnym i wdzięcznym tematem, tak silnie oddziaływują na estetyczny zmysł człowieka, że umiejętność świadomego komponowania drzew, krzewów, kwiatów, ziół i innych elementów flory, stała się dziedziną sztuki. Chociaż pojęcie sztuki ogrodowej od razu przywodzi na myśl ogrody Wersalu, willi d'Este czy Stowe, to jego wielkość nie ma żadnego znaczenia, bowiem kilka metrów kwadratowych grabionego żwiru otaczającego kamienie w japońskim ogródku wymaga równie wielkiej dyscypliny i talentu, co ogromne założenie barokowe.
I co najważniejsze- materią sztuki ogrodowej są żywe rośliny, które rosnąc i obumierając stale zmieniają jego wygląd. Warto przy tym pamiętać, że jest ona najstarszą ze sztuk, wszak pierwszym ogrodem był raj. I nie ma znaczenia, czy istniał naprawdę. Jednak we wszystkich kulturach było silnie zakorzenione jego wyobrażenie, a niemal każdy ogród jest próbą stworzenia enklawy harmonii i spokoju na obraz i podobieństwo biblijnego Edenu.

Za oknem przedwiośnie, lada moment zieleń liści pokryje nagie gałęzie i szarobrunatne dywany trawników. Zaczyna się gorący okres dla wszystkich miłośników ogrodów. O tym, jak przygotować się do nowego sezonu, żeby nasz ogród stał się prawdziwym rajem na ziemi, rozmawiamy z Jadwigą i Tadeuszem Wardakowskimi, właścicielami sklepu ogrodniczego Witona przy ul. Norwida w Radzyminie.

KR: Prowadziliście Państwo usługową działalność ogrodniczą w sklepie Witona w Radzyminie od 1998 r. i od lat staracie się sprostać najbardziej wyszukanym potrzebom miłośników ogrodów. Jak zmieniały się trendy w ogrodnictwie i to, co ludzie kupowali?
J.iT.W.: Branża ogrodnicza bardzo rozwinęła się przez ten czas, a na rynku pojawiła się ogromna różnorodność gatunków i odmian (rośliny są bardziej odporne, oryginalne, o niesamowitych kolorach, nawet egzotyczne). Modne stały się ogrody naturalistyczne, wiejskie, z roślinnością rodzimą m.in. dlatego, że takie gatunki sprawiają najmniej kłopotów. Z drugiej strony często zakłada się rabaty kwaśnolubne, tworzy ogrody tematyczne (np. japoński lub w stylu śródziemnomorskim), czy kładzie główny nacisk na piękny, wypielęgnowany trawnik. Coraz bardziej modny staje się również zdrowy tryb życia, a co za tym idzie zdrowa żywność pochodząca z własnego ogródka i coraz to nowsze ekotechnologie w rozmnażaniu i ochronie roślin (ekologiczne opryski, biodegradowalne doniczki itp.) Małą architekturę w ogrodzie obok altan, kwietników i ławek uzupełniają teraz poidełka, budki lęgowe i karmniki dla ptaków - coraz więcej ludzi zdaje sobie sprawę, że warto mieć w ogrodzie ptasich sprzymierzeńców. Ciągle często spotykanym elementem założenia ogrodowego jest woda, a co za tym idzie różne wodotryski, modne naturalistyczne kamienie-fontanny lub popularne od dawna oczka wodne. Ogrody, ich projektowanie i urządzanie jest obecnie zdecydowanie bardziej trendy i wyszukane. Dawniej tylko ogrodnicy i nieliczni działkowicze, dziś praktycznie każdy, kto ma kawałek działki, próbuje go urządzić. Modne stało się korzystanie z usług architektów krajobrazu, z którymi mamy przyjemność współpracować. Jednak chyba zdecydowana większość woli osobiście "pogrzebać w ziemi", aktywnie przy tym wypoczywając.

KR: Hodowcy i producenci roślin nie próżnują, co roku pojawiają się na rynku nowe odmiany. Podobno coraz piękniejsze i bardziej odporne. W ubiegłym roku ogromną popularnością cieszyły się hortensje bukietowe i drzewiaste o dotąd niespotykanych kwiatostanach. To bardzo dekoracyjne krzewy, idealne do uprawy w naszej strefie klimatycznej. Co, według Państwa opinii, ma szansę stać się hitem w tym sezonie?
J.iT.W.: Być może pnącza? Wciąż mało doceniane, a tak bardzo wartościowe rośliny w naszych ogrodach, a nawet zieleni miejskiej. Obecna różnorodność gatunków i odmian daje ogromne możliwości. Pnącza są bardzo plastycznym materiałem ogrodniczym, zajmują mało miejsca, mogą przybrać dowolny kształt, izolują, osłaniają, dzielą i łączą aż wreszcie dekorują i zachwycają. Od wielu lat ogromnym zainteresowaniem cieszą się powojniki. Być może dlatego że ciągle w bogactwie odmian i atrakcyjności kwiatów nie mają sobie równych. W nadchodzącym sezonie mogą zachwycić nas nowe, polskie odmiany powojników takie jak Krakowiak, Beautiful Bride czy Blue Explosion. Natomiast prawdziwymi rarytasami pnączowymi w tym roku mogą okazać się np: winobluszcz trójklapowy "Fenwey Park" o żółtozielonych liściach (Parthenocissus tricuspidata), powojnik "Freckles" (Clematis cirrhosa var. purpurescens) o niespotykanych biało-fioletowych, czteropłatkowych kwiatach, powojnik "Snowdrift" (Clematis armandii) o delikatnych śnieżnobiałych kwiatach lub też sinofranszecja chińska (Sinofranchetia chinensis).

KR: Angielscy mistrzowie sztuki ogrodowej nauczyli nas, że nie ma ogrodu bez bylin. Wiele z nich uprawiamy od stuleci. Coraz większą popularnością cieszą się te o ozdobnych liściach. Chociażby samych funkii w Amerykańskim Towarzystwie Miłośników Host zarejestrowano kilka tysięcy odmian. Jakie inne gatunki, długowieczne i łatwe w uprawie, a jednocześnie efektowne mogliby Państwo polecić?
J.iT.W.: Coraz większym zainteresowaniem cieszą się ostatnio paprocie. Kiedyś tak popularne w ogrodach naszych babć, później nieco zapomniane. Obecnie wracają do łask. Na rynku dostępne są nowe gatunki i odmiany. Paprocie świetnie nadają się na zacienione, wilgotne stanowiska. Wśród bylin na szczególną uwagę zasługują też jeżówki. Do niedawna najbardziej znane o kwiatach jasnoróżowych lub białych, obecnie do wyboru mamy kolory czerwony, bordowy, jaskrawopomarańczowy, odmiany niskie lub tradycyjnie wysokie. Również liliowce (popularne smolinosy) prezentują nam nowe, bogate w kolorystyce i formie kwiaty. Trudno nie wspomnieć też o trawach ozdobnych o pięknych liściach, często bogatych kwiatostanach i różnorodnych pokrojach. Pozostawione na zimę suche trawy stanowią doskonały akcent kolorystyczny w ogrodzie, cieszą oko przez cały rok (np.rozplenica japońska, miskant olbrzymi). Wszystkie wymienione wyżej gatunki bylin są łatwe w uprawie i doskonale nadają się do modnych ostatnio założeń naturalistycznych lub wiejskich.

KR: Chyba najbardziej cieszą pierwsze ranniki, krokusy i inne kwitnące wczesną wiosną rośliny cebulowe. Są jednak i krzewy, które w końcu zimy mają swoje pięć minut. Co to za gatunki i kiedy najlepiej je posadzić?
J.iT.W.: Prawdziwym cudem natury są kwitnące zimą oczary o kwiatach, których płatki wyglądają jak drobne bibułkowe tasiemki przyczepione do gołych gałązek. Są to duże krzewy, osiągające 3-4 m wysokości. Kwitną na przełomie II-III. Obecnie istnieje wiele odmian o różnorodnych kwiatach, w kolorystyce żółto-różowo- czerwonej, a nawet winnoczerwonej. Warto wspomnieć o dużej atrakcyjności tych krzewów również jesienią ze względu na żółte lub czerwone zabarwienie liści. Kolejnym gatunkiem bardzo atrakcyjnym zimą jest ciemiernik. Ten niewielki krzew kwitnie obficie zimą lub wczesną wiosną w kolorze białym, zielonym lub bordowym. Posiada duże kwiaty (do 7 cm średnicy), ale jest to cecha odmianowa i piękne zimozielone liście, co, niestety, warunkuje wrażliwość tej rośliny na mróz. Oprócz kwitnących zimą krzewów na uwagę zasługują także gatunki ozdobne z pędów. Do takich należą zdecydowanie derenie, ich jasne jaskrawozielone lub czerwone pędy stanowią doskonały akcent kolorystyczny w zimowym ogrodzie. Podobnie pokręcone jasnobrązowe pędy wierzby mandżurskiej lub leszczyny pogiętej. Nieco później, na początku wiosny (IV-V), prym w ogrodzie wiodą przepiękne magnolie, azalie i rododendrony. Są to rośliny mniej lub bardziej wrażliwe na mrozy, dlatego należy pamiętać o osłonie na zimę głównie w pierwszych latach po posadzeniu. Wymagają stanowiska zacisznego i gleby o odczynie kwaśnym i dość regularnego nawożenia. Ponadto jedną z najwcześniej kwitnących (III-IV) krzewinek jest wawrzynek wilczełyko, trzeba jednak pamiętać, że cały jest silnie trujący.

KR: Przyroda zatoczyła koło i wszyscy niecierpliwie wyglądamy pierwszych oznak wiosny. Proszę przypomnieć, o czym powinien pamiętać każdy ogrodnik na przednówku? W co się zaopatrzyć i jakie prace wykonać, żeby dobrze zacząć sezon?
J.iT.W.: Na wiosnę odkrywamy osłonięte na zimę krzewy i drzewa. Trzeba jednak pamiętać o bardzo groźnych wiosennych przymrozkach, które to często są główną przyczyną przemarznięć wrażliwych gatunków.
Kolejne czynności rozpoczynające sezon ogrodniczy to oczywiście cięcia pielęgnacyjne i formujące krzewów, drzew i bylin. Krzewy kwitnące przed rozwojem liści ( np. migdałek trójklapowy, forsycja) przycinamy po zaraz po kwitnieniu, ponieważ rozwijają one kwiaty na dwuletnich pędach. Ponadto usuwamy pędy martwe i zmarznięte, suche kwiatostany krzewinek (lawenda, wrzosy) i martwe części nadziemne bylin. Pamiętajmy, że każde cięcie stymuluje rozkrzewianie i jest zabiegiem odmładzającym roślinę. Jednak nie wszystkie gatunki dobrze je znoszą. Przykładem takich roślin są rododendrony, magnolie czy wawrzynek.
Pierwsze opryski można wykonać, gdy temperatura na zewnątrz osiągnie minimum 10 stopni C. Bardzo ważne są opryski drzew owocowych przeciwko kędzierzawości liści i innym chorobom grzybowym jeszcze przed rozwojem liści. Przeciwko szkodnikom drzew owocowych pryskamy najczęściej we wczesnej fazie kwitnienia lub zaraz po kwitnieniu, jednak dostępne są już środki ochrony bezpieczne dla pszczół i długo działające. Warto też posiłkować się komunikatami ogrodniczymi, w których co roku podawane są dokładne terminy oprysków na dane szkodniki, co ma związek z cyklem rozwojowym tych owadów. Komunikaty ogrodnicze i rolnicze dostępne są na stronie Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
W walce z dobrze wszystkim znanym ochojnikiem świerkowo-modrzewiowym ważna jest profilaktyka, a więc także wiosenne opryski. Pierwsze zabiegi wykonujemy wczesną wiosną olejowymi preparatami uniemożliwiającymi wylęganie się zimujących szkodników (podobnie walczymy z przędziorkiem). Następnie w okresie kwitnienia forsycji pryskamy rośliny preparatem owadobójczym.
Od wiosny warto rozpocząć nawożenie roślin, najlepiej wieloskładnikowymi nawozami o przedłużonym działaniu. Mamy wówczas spokój z dokarmianiem roślin przez większą część sezonu ogrodniczego. Można wybrać nawozy naturalne (obornik granulowany lub suszony, biohumus) bądź mineralne (azofoska, osmocote), uniwersalne lub przeznaczone dla grup roślin o konkretnych wymaganiach.
W pielęgnacji trawników oprócz nawożenia bardzo ważnym wiosennym zabiegiem jest wertykulacja, czyli napowietrzenie. Specjalnymi sprzętami spalinowymi, elektrycznymi lub nawet ręcznymi wykonuje się głębokie przecinanie darni, usuwając jednocześnie starą sfilcowaną trawę. Jest to bardzo istotny zabieg odmładzający trawę, który wykonuje się przeważnie co 2-3 lata.

KR: Coraz częściej słyszy się o mikoryzie. Proszę o przybliżenie naszym Czytelnikom, czym ona jest i jaki ma wpływ na uprawiane rośliny? Jakieś inne występujące ostatnio zagrożenia w uprawie roślin i co stosować, aby im zapobiegać?
J.iT.W.: Mikoryza jest to szczepionka dobroczynnych grzybów, dostępna w formie płynnej lub granulowanej, którą aplikuje się do systemu korzeniowego rośliny. Szczepy grzybów żyją w symbiozie z rośliną, zwiększając powierzchnię chłonną jej systemu korzeniowego (ponad 1000 razy), przez co może sprawniej pobierać wodę i składniki pokarmowe. W efekcie rośliny są lepiej odżywione, zdrowsze, piękniejsze i bardziej odporne.
Mikoryza występuje w naturalnym środowisku roślin, dlatego stosując ją w naszych ogrodach stwarzamy roślinie rodzime warunki bytowe.
Warto wspomnieć tu także o bardzo wartościowych, dobroczynnych kwasach humusowych zawartych w nawozach organiczno-mineralnych takich jak Rosahumus lub Humus Active, które poprawiają żyzność gleb. Doskonale sprawdzają się na glebach piaszczystych i nie tylko, w uprawie wszelkich roślin ozdobnych lub owocowych i warzyw. Kwasy humusowe to hit ostatnich lat, zdecydowanie polecamy je tym, którzy jeszcze nie zdążyli zastosować ich w swoim ogrodzie.

KR: Państwa sklep jest doskonale znany miłośnikom ogrodów nie tylko z Radzymina i okolic. Wiemy, że zaopatrują się w nim klienci i z bardziej odleglych miejsc, o czym możemy dowiedzieć się między innymi na ogrodniczych forach internetowych. Nasze miasto w ostatnim czasie bardzo się rozbudowało, przybyło także ludzi bywających sezonowo na działkach. Kilka słów do tych, którzy jeszcze u Państwa nie byli?
J.iT.W.: Wszystkich miłośników ogrodów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu. Możemy pochwalić się naprawdę dużym wyborem roślin ogrodowych i doniczkowych, pełnym asortymentem ogrodniczym i fachową obsługą.

KR: Plany Witony na przyszłość?
J.iT.W.: Chcielibyśmy bardziej rozwinąć nasze nowe działy: roślin doniczkowych, zoologiczny i dekoracyjny bogaty w ozdoby świąteczne oraz donice dekoracyjne do domu i ogrodu. Zawsze staramy się dbać o okolicznych producentów tak, żeby co roku mieli dostęp do świeżych nasion i najnowszych odmian roślin i warzyw. Zamierzamy stale się rozwijać i zawsze być na czasie, by sprostać wciąż rosnącym i nawet najbardziej wyszukanym wymaganiom naszym klientów.

KR: Dziękuję za rozmowę życząc Państwu i wszystkim ogrodomaniakom, aby nasz mały raj z każdym rokiem coraz bardziej przypominał ten mityczny.